یکی از مهمترین مواردی که در زمان درمان سرطان باید در نظر گرفته شود، تغذیه مناسب است. مصرف غذاهای سالم قبل از درمان ، در طول درمان و بعد از آن میتواند به شما کمک کند که احساس بهتری داشته باشید ، قوی تر بمانید و دوره درمان را راحتتر سپری کنید.

در طول دوره درمان سرطان دو مسئله مهم وجود دارد:

• اول اینکه سرطان و درمان آن برخی مواقع میتواند باعث ایجاد مشکلاتی شود که غذا خوردن را سخت میکند(مثل تهوع یا استفراغ یا بدمزه شدن دهان و…).  البته همه افراد مبتلا به سرطان دچار این مشکلات تغذیه ای نمی شوند ، اما این اطلاعات میتواند به شما کمک کند که در صورت بروز این علائم چگونه آن ها را برطرف کنید.

• دوم اینکه یادگیری درمورد نیازهای غذایی و نحوه داشتن تغذیه خوب در طول درمان میتواند به بهتر غذا خوردن شما کمک کند .

در ادامه به توضیحات این موارد میپردازیم:

• فواید تغذیه خوب در دوره درمان سرطان
• آماده شدن برای درمان با تغذیه مناسب
• خوب غذا خوردن در طول درمان سرطان

فواید تغذیه خوب در دوره درمان سرطان

وقتی سالم باشید، خوردن غذای کافی و سالم معمولا آسان است. اکثر دستورالعمل های تغذیه میگویند برای داشتن تغذیه سالم باید در طول روز مقدار زیادی سبزیجات، میوه و غلات کامل ( مثل نخود ، لوبیا، عدس،گندم،جو و…) مصرف کنید . مقدار مصرف گوشت قرمز مخصوصاً گوشت های فرآوری شده (مثل سوسیس و کالباس ) یا دارای چربی زیاد را محدود کنید؛ مصرف چربی، شکر، الکل و نمک را کم کنید و تا جای ممکن وزن تان را در محدوده سالم نگه دارید.

اما زمانی که تحت درمان سرطان هستید، رعایت این دستورها احتمالا سخت میشود . به خصوص اگر عوارض جانبی داشته باشید (مثلا تهوع یا استفراغ یاضعف و خستگی) .یا فقط احساس خوبی نسبت به شرایط پیش آمده نداشته باشید یا دلهره و اضطراب داشته باشید.

در طول دوره درمان ممکن است لازم باشد نوع غذاها و روش های غذاخوردنتان را تغییر دهید. یعنی غذاهایی مصرف کنید که در حالت عادی و سلامت کامل به شما توصیه نمیشوند. به عنوان مثال، شما ممکن است برای حفظ وزن خود به غذاهای پر پروتئین و پر کالری نیاز داشته باشید یا به غذاهای غلیظ و خنک مانند بستنی یا میلک شیک احتیاج داشته باشید، چون زخم های درون دهان و گلو خوردن هر چیزی را سخت میکند.

در افراد مبتلا به سرطان ؛بر اساس محل سرطان(سرو گردن ، معده و روده ها ، پستان و…) ، بر اساس نوع درمان ( شیمی درمانی یا رادیوتراپی و..) و بر اساس عوارضی که هر فردی دارد ،توصیه های تغذیه ای متفاوت است اما به هرحال  خوب غذا خوردن  زمانی که تحت درمان سرطان هستید ، به شما کمک میکند تا :

• احساس بهتری داشته باشید.

• قدرت و انرژی خود را نگه دارید.

• وزن تان را نگه دارید

•  ذخایر مواد مغذی بدن خود را حفظ کنید.

• عوارض جانبی مربوط به درمان را بهتر تحمل کنید.

• احتمال خطر عفونت را کاهش دهید.
• بهبود سریعتری داشته باشید.

خوب غذاخوردن در دوره درمان سرطان یعنی چه ؟

خوب غذا خوردن به معنای مصرف همه ی انواع غذاها است تا بدن  همه ی مواد لازم برای مبارزه با سرطان را به دست بیاورد.

مواد مغذی شامل: پروتئین ها، چربی ها، کربوهیدرات ها، آب، ویتامین ها و مواد معدنی است.

• پروتئین ها

ما برای رشد، ترمیم بافتهای بدن و حفظ سلامت سیستم ایمنی به پروتئین نیاز داریم. وقتی که بدن شما پروتئین کافی دریافت نکند ممکن است پروتئین های خودش را برای تامین انرژی  تجزیه کند. یعنی ماهیچه ها ، سلول های ایمنی و..  این موضوع باعث میشود بهبودی از بیماری بیشتر طول بکشد و میتواند مقاومت در برابر عفونت را کاهش دهد. افراد مبتلا به سرطان اغلب بیش از حد معمول به پروتئین نیاز دارند.

پس از جراحی، شیمی درمانی یا پرتو درمانی، معمولا پروتئین اضافی برای بهبود بافت ها و کمک به مبارزه با عفونت مورد نیاز است.

منابع خوب سرشار از پروتئین عبارتند از: ماهی، مرغ، گوشت قرمز بدون چربی، تخم مرغ، لبنیات کم چرب، آجیل، کره بادام، لوبیا خشک، نخود و عدس و غذاهایی که حاوی سویا هستند.

• چربی ها

چربی ها نقش مهمی در تغذیه دارند. چربی ها و روغن ها منبع غنی انرژی برای بدن هستند. بدن چربی ها را تجزیه می کند و از آنها برای ذخیره انرژی، عایق بندی بافت های بدن و انتقال برخی از انواع ویتامین ها از طریق خون استفاده می کند.

شاید شنیده باشید که برخی از چربی ها برای شما بهتر از بقیه هستند. در واقع چربی ها دو دسته هستند:

• چربی های اشباع نشده : مثل روغن های زیتون، کانولا و بادام زمینی روغن های گیاهی، آفتابگردان، ذرت، و دانه کتان و غذاهای دریایی

• چربی های اشباع شده : مثل کره ، روغن نارگیل ، روغن هسته خرما ، روغن پالم و روغن حیوانی.

برای مصرف غذای سالم تر چربی های اشباع نشده را بیشتر از چربی های اشباع شده انتخاب کنید  چون چربی های اشباع شده می توانند کلسترول را افزایش داده و خطر ابتلا به بیماری های قلبی را زیاد کنند.

• کربوهیدرات ها

کربوهیدرات ها منبع اصلی انرژی بدن هستند و سوخت مورد نیاز بدن را  فراهم می کنند. بهترین منابع کربوهیدرات ها میوه ها، سبزیجات و غلات کامل هستند. میوه ، سبزیجات و غلات نه تنها انرژی بدن را تامین میکنند بلکه ویتامین ، مواد معدنی و فیبر را هم تامین میکنند.در واقع اگر شما در روز یک یا دو عدد میوه و سبزیجات ( مثل کلم ، کاهو ، بروکلی ، خیار و گوجه ) مصرف کنید نیازی به قرص های ویتامین و مکمل ندارید.

فیبر به نرم نگه داشتن مدفوع کمک می کند و از یبوست جلوگیری میکند.

سایر منابع خوب کربوهیدرات شامل نان، سیب زمینی، برنج، اسپاگتی، پاستا، غلات، ذرت، نخود فرنگی و لوبیا است.

شیرینی ها (دسرها، آب نبات ها و نوشیدنی های حاوی شکر) می توانند کربوهیدرات های مورد نیاز را تامین کنند، اما دارای ویتامین ها، مواد معدنی یا مواد مغذی گیاهی بسیار کمی هستند.

• آب

آب و مایعات برای سلامتی ضروری هستند. تمام سلول های بدن برای عملکرد به آب نیاز دارند. اگر مایعات کافی مصرف نکنید یا اگر مایعات درون بدنتان را از طریق استفراغ یا اسهال از دست بدهید، ممکن است دچار کم آبی شوید (یعنی بدن شما آنقدر که لازم است مایعات ندارد)

شما از غذاهایی که می خورید آب دریافت می کنید، اما هر فرد باید روزانه حدود چهارتا هشت لیوان آب نیز بنوشد تا مطمئن شود که تمام سلول های بدن مایع مورد نیاز خود را دریافت می کنند. اگر استفراغ یا اسهال دارید و یا حتی اگر زیاد غذا نمی خورید، ممکن است به مایعات اضافی نیاز داشته باشید. به خاطر داشته باشید که تمام مایعاتی که میخورید مثل سوپ، شیر، حتی بستنی و ژلاتین جزء مصرف مایع به حساب می آیند.

• ویتامین ها و مواد معدنی

بدن شما برای کمک به عملکرد صحیح و استفاده از انرژی موجود در غذا به ویتامین ها و مواد معدنی نیاز دارد. بیشتر آنها به طور طبیعی در غذاها یافت می شوند، اما به عنوان قرص و مکمل ها نیز فروخته می شوند.

اگر یک رژیم غذایی متعادل با کالری و پروتئین کافی بخورید، معمولاً ویتامین ها و مواد معدنی زیادی دریافت خواهید کرد. اما زمانی که تحت درمان سرطان هستید، رژیم غذایی متعادل می تواند سخت باشد، به خصوص اگر عوارض جانبی درمان داشته باشید. اگر عوارض جانبی دارید، پزشک شما یا متخصص تغذیه ممکن است یک مکمل روزانه مولتی ویتامین و مواد معدنی را پیشنهاد کند. اگر مصرف غذای شما برای چندین هفته یا چند ماه به دلیل اثرات درمان محدود شده است، حتما به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است لازم باشد برای کمبود ویتامین یا مواد معدنی معاینه شوید.

اگر به فکر مصرف مکمل هستید، حتماً ابتدا این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. برخی از افراد مبتلا به سرطان مقادیر زیادی ویتامین، مواد معدنی و سایر مکمل های غذایی را برای تقویت سیستم ایمنی خود یا حتی تخریب سلول های سرطانی مصرف می کنند. اما برخی از این مواد می توانند مضر باشند، به خصوص زمانی که در دوزهای زیاد مصرف شوند. در واقع، دوزهای زیاد برخی از ویتامین ها و مواد معدنی ممکن است اثر شیمی درمانی و پرتودرمانی را کاهش دهند.

اگر پزشک شما می‌گوید مصرف ویتامین در طول درمان مشکلی ندارد، بهتر است مکملی را انتخاب کنید که بیش از 100 درصد ارزش روزانه (DV) ویتامین‌ها و مواد معدنی نداشته باشد و یک مکمل بدون آهن باشد (مگر اینکه پزشک شما تشخیص دهد که شما نیاز به دریافت آهن دارید).

• آنتی اکسیدانها

آنتی اکسیدانها شامل ویتامین های A، C و E، سلنیوم و زینک هستند؛ و برخی آنزیم‌ها که رادیکال‌های آزاد (مولکول‌های مخرب) را جذب کرده و مانع آسیب آنها به بدن میشوند.

اگر می خواهید آنتی اکسیدان بیشتری مصرف کنید، کارشناسان سلامت مصرف انواع میوه ها و سبزیجات را توصیه می کنند که منابع خوبی از آنتی اکسیدان ها هستند. مصرف دوزهای زیاد مکمل‌های آنتی‌اکسیدان یا مواد غذایی و مایعات غنی‌شده با ویتامین معمولاً در حین انجام شیمی درمانی یا پرتودرمانی توصیه نمی‌شود. برای یافتن بهترین زمان مصرف مکمل های آنتی اکسیدان با پزشک خود مشورت کنید.

• فیتونوترینت ها

فیتونوترینت ها یا فیتوکمیکال ها ترکیبات گیاهی مانند کاروتنوئیدها، لیکوپن، رسوراترول و فیتواسترول ها هستند که تصور می شود ویژگی های محافظت از سلامتی دارند. آنها در گیاهانی مانند میوه ها و سبزیجات یا چیزهایی که از گیاهان ساخته شده اند مانند توفو یا چای یافت می شوند. فیتوکمیکال ها بهتر است با خوردن غذاهای حاوی این مواد دریافت شوند به جای مصرف مکمل ها یا قرص ها.

• گیاهان

گیاهان دارویی صدها سال است که برای درمان بیماری ها استفاده می شود و نتایج متفاوتی به همراه داشته است. امروزه گیاهان در بسیاری از محصولات مانند قرص ها، عصاره های مایع، چای و پمادها یافت می شوند. بسیاری از این محصولات بی ضرر و برای استفاده بی خطر هستند، اما برخی دیگر می توانند عوارض جانبی مضری ایجاد کنند. برخی حتی ممکن است با درمان سرطان و بهبودی پس از جراحی تداخل داشته باشند. اگر علاقه مند به استفاده از محصولات حاوی گیاهان هستید، ابتدا با پزشک درمانگر سرطان خود درمورد آن صحبت کنید.

نکات ایمنی مصرف مکمل های غذایی

بسیاری از مردم بر این باورند که قرص یا مکملی که در فروشگاه ها پیدا می کنند، بی خطر و موثر است. سازمان غذا و دارو (FDA) برای کمک به اطمینان از موادی که در برچسب روی محصول مدعی وجود آن ها هستند، قوانینی دارد اما ایمنی مکمل و اثرات آن بر بدن توسط هیچ یک از قوانین (FDA) مورد توجه و رسیدگی قرار نمی گیرد. FDA تولید کنندگان این محصولات را مجبور نمی کند که عوارض جانبی احتمالی را روی برچسب خود چاپ کنند. و همچنین این سازمان نمی تواند یک مکمل غذایی یا محصول گیاهی را از بازار خارج کند مگر اینکه مدرکی مبنی بر خطرناک بودن محصول داشته باشد.

همچنین مشخص شده است که بسیاری از محصولات گیاهی آن چیزی نیستند که در برچسب آن ها نوشته شده. برخی از محصولات حاوی هیچ گیاهی که باید داشته باشند، نیستند. برخی نیز حاوی داروهای عملا مضر، مواد افزودنی یا آلاینده‌هایی هستند که در برچسب ذکر نشده‌اند. این بدان معنی است که هیچ راه مطمئنی برای دانستن اینکه آیا یک مکمل بی خطر است یا چگونه بر شما تأثیر می گذارد وجود ندارد.

به تیم مراقبت از سرطان خود در مورد محصولات یا مکمل های بدون نسخه ای که استفاده می کنید یا در مورد استفاده از آن فکر می کنید، بگویید. قوطی داروها را نزد پزشک ببرید تا در مورد دوز مصرفی آن توضیح دهد و مطمئن شوید که مواد تشکیل دهنده آن با سلامتی یا درمان سرطان شما تداخلی ندارد. چند نکته ایمنی دیگر:

• برای به دست آوردن اطلاعات قابل اطمینان درباره مکمل های غذایی، از تیم مراقبت سرطان خود بپرسید.
• برچسب های محصول را هم از نظر مقدار و هم غلظت مواد فعال موجود در هر محصول بررسی کنید.
• در صورت بروز عوارض جانبی مانند خس خس سینه، خارش، بی حسی یا سوزن سوزن شدن دست و پا، مصرف این محصول را متوقف کرده و بلافاصله با تیم مراقبت از سرطان خود تماس بگیرید.