بی‌اشتها‌یی
سرطان و درمان های سرطان می‌تونن نیاز بدن به انرژی رو افزایش بدن. در عین حال، ممکنه اشتهای خودتون رو از دست بدید. یعنی نیاز بدن به غذا بیشتر میشه اما غذای کمتری دریافت میکنه .
و اگر این حالت طولانی بشه ، بخصوص در سرطانها پیشرفته که مواد التهاب زا در بدن ترشح میشه میتونه حالتی رو ایجاد کنه که به اون کاشکسی گفته میشه.
- آنورکسیا یعنی از دست دادن اشتها. اگه اشتها نداشته باشی، احتمالاً کمتر غذا می‌خوری. این میتونه باعث کاهش وزن بشه یا باعث میشه احساس خستگی و ضعف کنی.
- کاشکسی زمانی به وجود میاد که افراد مبتلا به سرطان نه تنها کاملاً اشتهای خودشون رو از دست میدن بلکه یکسری مواد التهابی هم در بدن ترشح میشه. این باعث میشه که مقدار زیادی ازکاهش وزن به خاطر کم شدن توده عضلات باشه نه چربیها . کاشکسی بیشتر در افرادی که سرطان پیشرفته دارن، دیده میشه.
- هر دو آنورکسیا و کاشکسی می‌تونن روی کیفیت زندگی و توانایی انجام کارهای روزمره تأثیر بذارن. همچنین می‌تونن روی تحمل درمان سرطان هم تأثیر داشته باشن.
چی باعث از دست دادن اشتها در سرطان میشه؟
افراد مبتلا به سرطان به دلایل مختلفی اشتهای خودشون رو از دست میدن.
- تومورهایی که داخل یا اطراف قسمت‌های مختلف دستگاه گوارش هستن، ممکنه خوردن رو سخت کنن. مثلا اگه تومور کنار مری باشه و مسیر مری رو تنگ کنه ، فرد نمیتونه لقمه رو راحت قورت بده و اگر کنار یا داخل معده باشه ، حجم معد رو کم میکنه و فرد بعد از خوردن کمی غذا ، حس میکنه سیر شده.
- موادی که توسط بعضی از سرطانها آزاد میشن، باعث میشن بدن احساس گرسنگی نکنه.
- تغییرات در طعم یا بوی غذا بخصوص بعد از بعضی داروهای شیمی درمانی
- درد (درد روی تمام بخش‌های زندگی روزمره اثر منفی داره . غذا خوردن ، خواب ، استراحت ، کار ، تفریح ، روابط عاطفی ، روابط دوستانه و… رو تحت تاثیر قرار میده و میتونه در نهایت باعث افسردگی بشه. برای همین مهمترین بخش درمان تسکینی ، کنترل درد هست.
- حالت تهوع یا استفراغ
- یبوست یا اسهال
- استرس، افسردگی
- کم‌آبی بدن ( بخصوص در روزهای اول بعد از شیمی درمانی که ممکنه به خاطر تهوع یا ضعف و بیحالی غذا و مایعات کمتری بخورید و بدن دچار کم‌آبی میشه و به دنبال کم‌آبی هم بی اشهایی و هم تهوع و هم ضعف بیشتر میشه)
- مشکلات دیگه‌ی سلامتی و داروهایی که برای درمان اون‌ها استفاده میشن هم می‌تونن باعث از دست دادن اشتها بشن.
علائم از دست دادن اشتها در بیماران سرطانی
- کمتر از حد معمول غذا خوردن یا اصلاً غذا نخوردن
- بی‌علاقگی به غذا
- رد کردن غذاهایی که قبلا مورد علاقه بودند
- کاهش وزن
از دست دادن اشتها با بعضی از سرطانها و درمان‌های سرطان شایع است. این میتونه به کاهش وزن، ضعف و مشکلات دیگه منجر بشه. این مشکلات می‌تونن باعث بشن که مقابله با درمان سخت‌تر بشه.
گاهی اوقات، افراد برای مدت کوتاهی اشتهاشون رو از دست میدن، اما بعضی‌ها ممکنه برای روزها یا هفته‌ها اشتهاشون رو از دست بدن. اگر متوجه تغییرات اشتها شدی به تیم درمان سرطان خودت بگو ، چه قبل، چه حین یا بعد از درمان. اطلاع دادن در مورد تغییرات اشتها میتونه کمک کنه تا مشکلات ناشی از کاهش وزن و عدم دریافت غذای کافی و مایعات کمتر بشه.
درمان از دست دادن اشتها در بیماران سرطانی
اگر اشتها نداری ، تیم درمان سرطان میتونه کارهایی انجام بده تا بهت کمک کنه. اونا ممکنه بتونن:
- علائمی که خوردن رو سخت‌تر می‌کنن درمان کنن.
- داروهایی پیشنهاد بدن که ممکنه اشتها رو افزایش بدن.
- یا بهت ایده‌هایی درباره چگونگی دریافت غذای بیشتر و مایعات بدن.
نکاتی برای مدیریت از دست دادن اشتها در سرطان
خوردن به اندازه کافی، بخشی مهم از مقابله با سرطان، درمان‌ها و عوارض جانبی آن‌هاست. اینجا چند راهکار هست که ممکنه کمک کنه اگر اشتهات تغییر کرده:
- وقتی احساس گرسنگی کردی، غذا بخور. نیازی نیست منتظر زمان‌های مشخص برای وعده‌های غذایی باشی.
- به جای سه وعده غذایی بزرگ، چندین وعده غذایی کوچک یا میان‌وعده در طول روز بخور. مثلا هر نیم یا یه ساعت ، چند لقمه کوچیک یا چند قاشق از غذایی که دوست داری و میلت میشه ، بخور.
- غذاهای مورد علاقه‌ات رو هر وقت از روز بخور؛ مثلاً اگر غذاهای صبحانه رو دوست داری، میتونی برای شام هم همون روبخوری.
- همیشه قسمت های کوچیک از غذای مورد علاقه‌ت رو آماده داشته باش تا به محض اینکه کمی احساس گرسنگی داشتی یا هر زمانی اشتهات بهتر بود ، اون رو مصرف کنی.
- سعی کن بخش پروتئینی غذات رو در شروع غذا که اشتهایی بیشتری داری بخوری.پروتئینها شامل لبنیات پاستوریزه ، حبوبات و گوشتها هستن .
- هنگام غذا خوردن، تلاش کن مایعات نخوری یا فقط جرعه‌های کوچک مایعات بنوشی. این کمک میکنه زود احساس سیری نکنی.
- سعی کن مایعات رو بین وعده‌های غذایی بنوشی .اما اگر اشتهایی برای خوردن غذاهای جامد نداری ، مایعات پرپروتئین و پرکالری مثل سوپ‌ها ،آبگوشت یا آ‌ب‌مرغ ، ماست ، شیر(مخلوط با عسل یا موز یا خرما و…) را به جای غذای جامد بخور.
- اگر بوی غذا اذیتت میکنه، غذاهایی که سرد هستن یا در دمای اتاق هستن رو امتحان کن.
- برای لذت‌بخش‌تر شدن غذا خوردن، با خانواده یا دوستانت غذا بخور، غذاهای مورد علاقه‌ات رو انتخاب کن، میز رو با ظروف زیبا بچین، موسیقی مورد علاقه‌ات رو پخش کن یا تلویزیون تماشا کن.
- تا جایی که میشه، فعالیت داشته باش. آرام شروع کن و به تدریج فعالیت‌ت رو افزایش بده.مثلا کمی پیاده‌روی ، یا ورزش سبک یا رقص.اگر زود خسته میشی یا عادت نداری با زمان کم (مثلا 5 دقیقه ) شروع کن و هر روز کمی زمان فعالیت‌ت رو بیشتر کن.
- اگر حالت تهوع یا درد داری، داروهایی که تیم درمان سرطانبرای رفع حالت تهوع یا درد بهت داده رو حدود ۳۰ دقیقه قبل از غذا خوردن مصرف کن.
- میان‌وعده‌های پروتئین‌دار و آسان برای آماده‌سازی و خوردن داشته باش. مثل ماست، غلات و شیر، نصف ساندویچ مرغ ، تخم مرغ ، یک کاسه سوپ غلیظ، پنیر، حبوبات ، ماهی و…
- ممکنه در دوره درمان اشتها برای خوردن غذاهایی که قبلا عادت داشتی نداشته باشی ، میتونی غذاهای جدید یا دستور پخت های جدید رو امتحان کنی.مثلا ممکنه برنج و خورشت رو نتونی مثل قبل با علاقه بخوری اما کمی عدسی یا حلیم خیلی بهتر میلت بشه .( این موضوع رو من خیلی زیاد بین عزیزان تحت درمان میبینم و لازمه که مراقبین بیمار دقت کنن که در طول دوره درمان احتمالا لازمه غذاهای جدید یا متفاوتی برای بیمارشون آماده کنن ؛ دکتر کتانباف نژاد).
- نکات مربوط به دریافت کالری و پروتئین بیشتر رو مرور کن و تلاش کن این‌ها رو در وعده‌ها و میان‌وعده‌های روزانه‌ات بگنجونی.
اگر هیچکدام از این روشها موثر نبود میشه از NG Tube ( لوله‌ای که از بینی وارد معده میشود) یا PEG (لوله ی که از معده به پوست میرسد و به وسیله اون میشه مستقیم غذا رو وارد معده کرد) استفاده کرد.
داروهای افزایش دهنده اشتها هم گاهی استفاده می‌شوند.
